Zielona branża Ukrainy w nowej rzeczywistości
W przeciwieństwie do innych sektorów gospodarki zielony rynek Ukrainy w warunkach pandemii znalazł się w korzystnej sytuacji. Rośliny i produkty ogrodnicze nadal wędrują z pól i półek sklepowych (również ze sklepów internetowych) do klientów. Nowa rzeczywistość jednak zmieniła branżę. Okazało się bowiem, że pandemia trwała nie miesiąc, lecz znacznie dłużej i sprawiła, że trzeba było szybko nauczyć się pracować w nowych warunkach.
Przez cały rok rosło też zapotrzebowanie na przebudowę ogrodów lub ich części oraz na aranżację poszczególnych stref ogrodu. Duże firmy krajobrazowe na Ukrainie nie podejmują się wprawdzie takich prac, ale na ratunek przychodzą mniejsze przedsiębiorstwa.
Gospodarstwa szkółkarskie nie mogły narzekać na brak popytu na asortyment rośliny.
Na początku 2021 r. na Ukrainie liczba dużych, średnich i małych producentów oraz sprzedawców roślin prawie się nie zmieniła. Obecnie jest ich nieco ponad 100. Liczba dużych szkółek, których powierzchnia produkcyjna wynosi około 40 ha, nie przekracza 10. Gospodarstw o powierzchni do 15 ha jest ok. 30, a tych małych i stabilnie działających, o powierzchni od 2 do 10 ha – ok. 70.
Asortyment roślin w dużych szkółkach obejmuje większe rośliny, krzewy ozdobne, kilka gatunków odmian i traw. Wśród szkółek średniej wielkości znajdują się takie o wąskiej specjalizacji, np. trawy wieloletnie, tuje lub krzewy iglaste. Asortyment mniejszych gospodarstw jest zróżnicowany, ale tu też dominują określone rośliny: często są to drzewa iglaste. Na Ukrainie działają również szkółki o powierzchni od 0,5 do 1 ha, zlokalizowane na terenach wiejskich, a ich liczba rośnie z roku na rok. Produkty tych gospodarstw to głównie roczne, szybkorosnące wieloletnie lub ukorzenione sadzonki. Trudno ocenić, czy ich działalność będzie miała trwały charakter – jest to raczej próba uzyskania dodatkowych dochodów w czasach pandemii. Wyraźnie zaczyna się wyróżniać segment szkółek B2B, ale ich liczba wciąż pozostaje niewielka.
Na koniec ub.r. centrów ogrodniczych na Ukrainie było znacznie więcej niż producentów roślin. Według uśrednionych szacunków operatorów ok. 500. Część z nich to placówki należące do szkółek. Ich liczba na maj 2021 r. nie zmieniła się.
Firmy świadczące usługi w branży architektury krajobrazu i ich usługi
Według uśrednionych szacunków na ukraińskim rynku usług architektury krajobrazu działa obecnie od 800 do 1200 operatorów. Koronawirus wprowadził zmiany także w działaniu tego segmentu zielonego rynku. Większe firmy świadczące te usługi – a jest ich tylko kilkadziesiąt – rozszerzyły zakres swoich usług. Obejmuje on nie tylko projektowanie, wybór i sadzenie roślin, przygotowanie terenu pod realizację, ale również pielęgnowanie sadów. Kilka firm otworzyło też swoje własne centra ogrodnicze – na ogół niewielkie, lecz zdolne do zaopatrzenia w rośliny ozdobne mieszkańców małych miejscowości. W tym segmencie dominują mniejsze firmy i niezależni architekci krajobrazu. Do realizacji projektów i zakładania ogrodów podmioty te zazwyczaj zatrudniają podwykonawców. Zarówno większe, jak i nieduże firmy w segmencie architektury krajobrazu współpracują bezpośrednio ze szkółkami roślin.
Kto i co zagospodarowuje
Liczba klientów indywidualnych z większych gospodarstw domowych (podmiejskich domów z działkami o powierzchni kilku hektarów) znacznie się zmniejszyła. Z drugiej strony w ciągu roku o ok. 15% wzrosła liczba klientów zlecających zagospodarowanie mniejszych terenów – o powierzchni 1-2 arów.
Przez cały rok rosło też zapotrzebowanie na przebudowę ogrodów lub ich części oraz na aranżację poszczególnych stref ogrodu. Duże firmy krajobrazowe na Ukrainie nie podejmują się wprawdzie takich prac, ale na ratunek przychodzą te małe.
Sektor zieleni miejskiej na Ukrainie również nie próżnował. W samym Kijowie Spółdzielnia Komunalna „Kijewzielenstroj” odnowiła w 2020 r.: 80 parków i placów, posadziła 89 tys. drzew i krzewów, głównie z własnej szkółki, a wśród priorytetów stołecznego zarządu zieleni miejskiej i władz jest kontynuacja zagospodarowywania i powrotu natury do miasta.
Znacząco zwiększyła się liczba klientów zainteresowanych zazielenieniem osiedli mieszkaniowych, ośrodków wypoczynkowych, pomieszczeń biurowych i zamkniętych terenów klubowych.
Dynamika i popyt
W 2020 i 2021 r. cała branża na Ukrainie rosła w tempie 20-30%, ale w szkółkach dynamika wahała się od 5 do nawet 40%. Wielu producentów znacząco poszerzyło i zdywersyfikowało swoją ofertę. Popyt na krzewy ozdobne, byliny i trawy utrzymał się na stabilnym poziomie. Przez ostatnie 6-8 miesięcy w szkółkach kupowano głównie rośliny niewielkich rozmiarów: P9, C2 i C3. Przedstawiciele niektórych gospodarstw (szczególnie tych oferujących byliny i trawy) skarżyli się nawet, że jesienią zostało sprzedanych tak dużo roślin, że nie mieli czasu na uzupełnienie asortymentu do wiosny. Większe szkółki notują wzrost zapotrzebowania na piękne drzewa, rośliny egzotyczne oraz bonsai. Nieznacznie wzrósł też popyt na drzewa owocowe. Dlatego niektórzy producenci uzupełnili o nie swoją ofertę.
Kilka słów o sadownictwie i ogrodnictwie
Warto zauważyć, że liczba zarejestrowanych agrobiznesów na Ukrainie (mowa przede wszystkim o sadownictwie i ogrodnictwie) w 2020 r. zwiększyła się o 24% w stosunku do ostatnich 3 lat. Równocześnie liczba zarejestrowanych firm z numerami KWED w branży rolnictwa wzrosła o 48%, według danych ukraińskiego projektu rozwoju sadownictwa i ogrodnictwa UHBDP. Tę pozytywną dynamikę niektórzy tłumaczą rozszerzeniem rządowych programów wsparcia finansowego dla rolników, otwarciem rynku gruntów, pomocą techniczną i grantami.
(KWED – to Ukraiński Państwowy Informator Statystyczny, którego głównym celem jest określenie i kodowanie głównych oraz drugorzędnych rodzajów działalności gospodarczej osób prawnych w Ukrainie, odrębnych jednostek osób prawnych (jednostek statystycznych), które są prowadzone przez organy statystyki państwowej i ich odzwierciedlenie w JeGRPOU – Jednolitym Państwowym Rejestrze Przedsiębiorstw i Organizacji Ukrainy).
Przeczytaj pełną treść artykułu w wydaniu online!